پولیپ بینی چیست؟
پولیپ بینی یک زائده خوش خیم و کوچک اشک مانند در محل حفره سینوس یا مسیر هوای بینی می باشد. در بعضی اشخاص پولیپ به صورت انگورهای پوست کنده کوچک دیده می شود. پولیپ به دلایل مختلفی ایجاد می گردد. موارد مؤثر بر ایجاد این مشکل از قبیل: ورم طولانی مدت بافت بینی، سینوزیت مزمن، آلرژی، تنگی نفس یا آسم، و نیز در نتیجه عوارض جانبی مصرف برخی داروهای مخصوص، آلرژی به قارچ‌ها، فیبروز کیستی نیز از دیگر علل ابتلا به پولیپ بینی می باشد. در این شرایط نیاز به جراحی پولیپ بینی است.
افراد زیادی به پولیپ بینی گرفتار می شوند و تقریباً ۴ تا ۵ درصد جمعیت را شامل هستند. زمانی که که شخص دچار مشکل پولیپ بینی گردد، بهد از مشاوره با یک متخصص قادر می باشد با شیوه های درمانی گوناگون غیر جراحی و نیز در بعضی موارد ویژه با بهره از جراحی پولیپ بینی، به درمان پولیپ بینی پرداخت و مشکل را رفع سازد.
پولیپ های بینی از لحاظ سایز با یکدیگر تفاوت دارند. توده های کوچک در این حالت اغلب به خاطر نداشتن علائم ویژه قابل توجه نمی باشند. ولی پولیپ های بزرگتر، با توجه به اینکه قادر می باشند موجب مسدود گشتن راه هوای بینی و تاثیرگذاری بر توانایی تنفسی و نیز مستعد کردن شخص جهت ابتلا به سینوزیت شدید یا مزمن گردند، می توانند ناراحتی زیادی را برای بیمار به وجود آورند. یکی از شیوه های درمان سینوزیت هم انجام عمل جراحی سینوزیت است.
علائم پولیپ بینی
- آبریزش بینی
- ایجاد اشکال در حس بویایی یا چشایی
- درد در ناحیه سینوس و یا صورت
- سر درد سینوسی (فشار یا درد در ناحیه پیشانی و صورت)
- ایجاد درد در فک بالا
- خرناس کشیدن
در صورت دوام هر یک از علائم بالا برای مدت یک هفته یا بیشتر بهتر است به پزشک در این رابطه مراجعه کنید. لازم به ذکر است که پولیپ بینی در موارد نادر می تواند خطرناک بوده یا زندگی فرد را تهدید کند. در صورتی که شما با علائم شدید در این رابطه رو به رو گشتید، باید حتما در صدد رفع این مشکل برآیید.
پزشک قادر می باشد مطابق علائم بیمار، معاینات فیزیکی، و بررسی وضعیت بینی، پولیپ را تشخیص دهد. دیگر آزمایش هایی که در این رابطه می تواند به تشخیص پزشک کمک برساند به شرح زیر می باشند:
- آندوسکوپی بینی در این حالت یک لوله نازک و انعطاف پذیر دارای یک لنز نوری بزرگ کننده یا دوربین بسیار کوچک به بینی وارد گشته و به این گونه می توان وضعیت حفره های بینی را از نزدیک مشاهده و بررسی نمود.
- آزمایش های تصویر برداری سی تی اسکن یا اسکن ام آر آی (MRI) می تواند به تشخیص اندازه و موقعیت قرار گرفتن پولیپ در نواحی عمیق سینوس ها کمک کرده و وضعیت التهاب ایجاد شده در این رابطه را مشخص نماید.
- آزمایش آلرژی پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند از آزمایش های آلرژی برای تشخیص وجود التهاب مزمن در بدن استفاده شود.
- آزمایش فیبروز سیستیک اگر یک کودک به مشکل پولیپ بینی دچار شود، پزشک ممکن است برای وی از آزمایش فیبروز سیستیک استفاده نماید.
تا زمانی که پولیپ کوچک می باشد، علائمی ندارد ولی پس از بزرگ شدن، انسداد بینی که مهم ترین علامت پولیپ است، ایجاد می شود.
پس از انسداد بینی ما مجبور می شویم به صورت دهانی نفس بکشیم ؛ بنابراین هوای تنفس شده گرم و مرطوب و تمیز نخواهد بود به همین سبب مشکلاتی برای ریه ایجاد می شود.این تنفس دهانی به خشک شدن گلو در زمان خواب نیز منجر می شود. در نتیجه باعث می شود فرد در شب به خوبی نتواند بخوابد.استراحت کافی نداشتن در شب هنگام موجب سرحال نبودن در روز بعد می شود. همچنین خشک بودن گلو سبب حس ناخوشایند و تحریک مزمن گلو می شود.
احتمال دارد انسداد بینی به شکلی باشد که مجاری سینوس ها مسدود شود؛ پس ترشحات سینوس در داخل آن جمع می شود و ممکن است پولیپ باعث به وجود آمدن یا افزایش یافتن سینوزیت شود. احتمال دارد ترشحات پشت حلق را زیاد کرده و همراه با آبریزش بینی باشد. در مواردی نیز تون صدای بیمار عوض می شود و صدای آن ها حالت “تو دماغی” دارد. امکان دارد دلیل خرخر ، سردرد یا کم شدن حس بویایی، پولیپ بینی باشد.
درمان نشدن پولیپ باعث می شود پولیپ بزرگ شود و این بزرگی موجب پهن و بزرگ شدن پل بینی شود و چهره افراد را تحت تأثیر قرار دهد.
روش های درمان پولیپ بینی
پزشک احتمالاً از برنامه های درمانی کوتاه مدت و بلند مدت به منظور تشخیص ایجاد پولیپ بینی و کاهش التهاب بافت آن استفاده می کند. گاهی اوقات لازم است از عمل جراحی پولیپ بینی برای خارج کردن کامل پولیپ و درمان پولیپ بینی استفاده شود.
۱. درمان بدون جراحی
پزشک ممکن است از داروهای گوناگون که موجب جمع شدن پلیپ بینی یا برطرف شدن آن می گردد، جهت درمان پلیپ بهره ببرد. یکی از شیوه های درمانی متداول در این حالت مصرف داروی کورتیکو استروئید بینی می باشد. این دارو به صورت اسپری موجود است و قادر می باشد ورم ایجاد گشته در حفره های بینی را کم کند. متداول ترین گونه داروهای کورتیکو استروئید بینی شامل فلوتیکازون (با نام تجاری فلوناز)، مومتازون (با نام تجاری نازونکس)، بودزوناید، فلونیزولید، و تریامسینولون هستند.
داروهای کورتیکو استروئید بینی قادر به جمع شدن پولیپ ها یا برطرف سازی کامل آنها می باشند. اگر پزشک مصرف داروهای کورتیکو استروئید بینی را به شما توصیه کند و با مصرف این داروها بهبودی در علائم بیماری ملاحظه نگردد، امکان دارد برای شما داروهای کورتیکو استروئید خوراکی تجویز گردد. مصرف این داروها معمولا عوارض جانبی خطرناک را به همراه دارد و به همین دلیل پزشک احتمالاً مصرف این داروها را برای یک دوره زمانی کوتاه توصیه می کند. افزون بر داروهای کورتیکو استروئید، پزشک ممکن است از داروهای دیگر برای مبارزه با التهاب مزمن حفره سینوس بیمار استفاده کند. برای مثال، پزشک ممکن است از آنتی بیوتیک یا داروی آنتی هیستامین به این منظور بهره گیرد. در صورتی که بعد از مصرف داروهای کورتیکو استروئید خوراکی بهبودی در علائم مشکل ایجاد نگردد، پزشک احتمالاً از نمونه برداری یا برداشتن پولیپ بینی با عمل جراحی استفاده خواهد کرد.
۲. عمل جراحی
عمل جراحی به عنوان آخرین شیوه درمانی جهت از بین بردن پولیپ بینی در شرایطی استفاده شود که دیگر روش های درمانی نتوانند مشکل را رفع سازند. جزئیات خاص درباره چگونگی انجام عمل جراحی وابسته به اندازه، موقعیت و تعداد پولیپ های بینی می باشد. امروزه از دو روش اصلی برای جراحی پولیپ بینی گرفته می شود:
- عمل جراحی آندوسکوپی سینوس
- عمل جراحی قدیمی سینوس
اگرچه که در جراحی پولیپ بینی جراحت و شکافی بر روی بینی شما ایجاد نمیشود(مگر در مواردی که پزشک شما قصد داشته باشد که مشکلات دیگر مربوط به سینوس ها را در جراحی پولیپ بینی نیز درمان کند)، ولی قطعا این جراحی با بیهوشی نیز انجام میشود.
خود عمل جراحی پولیپ بینی در این جا به شکل سرپایی صورت میگیرد و اغلب این جراحی در یک بیمارستان یا مطب ها صورت میگیرد.همانطور که در جراحی پولیپ بینی بیهوشی صورت میگیرد ، بایستی هماهنگی لازم با یک نفر جهت رساندن شما به خانه بعد از جراحی پولیپ و ماندن پیش شما برای یک شب انجام شود. هنگام جراحی پولیپ بینی بایستی لباس دکمه دار و آزادی را برای خود انتخاب نمایید و لباسی باشد که نو نباشد چرا که امکان برجا ماندن لکه های خون بر روی پیراهن شما نیز وجود دارد چرا که ترشحات پس از جراحی لباس شما را خراب مینماید.
علل پولیپ بینی
دلیل کامل و واضحی برای پولیپ مشخص نمی باشد. از عوامل اصلی پیدایش پولیپ می توان به عفونت های مزمن و التهاب های داخل بینی اشاره کرد.
آلرژی یکی دیگر از موارد ایجاد پولیپ می باشد و احتمال دارد همراه با حساسیت های دیگر همچون آسم و یا آلرژی های پوست بروز داده شود. به علت وجود آلرژی، مخاط بینی متورم شده و به مرور شکل نسج اضافی می شود که بینی و سینوس ها را پر کرده و طی زمان به اندازه آن اضافه می شود. اگر آلرژی به موقع درمان شود، از ایجاد پولیپ جلوگیری شده و یا دیرتر بروز داده میشد زیرا آلرژی های مزمن در ایجاد پولیپ نقش تأثیر گذاری دارد.
تشخیص پولیپ بینی
به سادگی از طریق معاینه بالینی صورت می گیرد. برخی اوقات افراد فکر می کنند دلیل انسداد تنفسی آن ها، پولیپ می باشد ولی بعد از معاینه داخل بینی آن ها مشخص می شود که دلیل آن تورم شاخک های تحتانی بینی می باشد
آندوسکوپی سینوس یک روش جراحی بدیع می باشد که تحولی شگرف در جراحی های سینوس مزمن به وجود آورده است. در مجموع اندوسکوپی در فیلد بینی و سینوس دو کاربرد اساسی دارد :
کاربرد تشخیصی :
خیلی از بیماریهای بینی مخصوصا بیماریهای مخاطی که شاید در سی تی اسکن ، ام آر آی به دزستی دیده نشود ، به آسانی با آندوسکوپ قابل تشخیص می باشد . یکی از خصوصیات عمل آندوسکوپ به نسبت روشهای تصویر برداری رادیولوژی ، بی نیاز بودن آن از اشعه های مضر می باشد. در نتیجه بدون نگرانی و به دفعات قابل استفاده است ( حتی در خانمهای باردار) آندوسکوپی بینی در تشخیص سینوزیت ، تورم مخاط و حساسیت ، تومورهای بینی ، جسم خارجی ، علل خونریزی بینی ، وجود پولیپ، بزرگی آدنوئید یا لوزه سوم ، نشت مایع مغزی ، ارزیابی اختلال بویایی ، ارزیابی دلایل گرفتگی گوش ، ارزیابی دلایل سردرد ، ارزیابی دلایل بوی بددهان کاربرد دارد و با عنایت به بی نیازی آن به پرتوهای مغز آندوسکپی برای بیمار قابل تکرار است .
از همین حیث نقش اساسی در ارزیابی جواب بیماران به مداوای دارویی یا جراحی داشته و پس از اتمام طول درمان می شود مجددا آنرا برای بیمار تکرار کرد .
آندوسکوپی تشخیصی توسط بی حسی موضعی و بی نیاز از بیهوشی عمومی و به شکل سرپایی در مطب یا درمانگاه صورت می گیرد . در خیلی از موارد برای خردسالان نیز می توان به شکل سرپایی آنرا انجام داد . این کار نیازمند ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان می باشد.
کاربرد درمانی آندوسکوپی سینوس :
کاربرد درمانی آندوسکوپی سینوس اغلب در اتاق عمل و تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی می باشد.یکی از دلایل وخامت سینوزیت ، گرفتگی دهانه سینوسها ، اختلال در تخلیه ترشحات و تهویه سینوس می باشد . این گرفتگی به دلیل تورم مخاط ناشی از عفونت ، حساسیت ، انحراف تیغه میانی بینی ویا تنگی مجرای خروجی سینوس می باشد . این تنگی و گرفتگی در بعضی مواقع با پولیپ همراه است.
در جراحی اندوسکوپی سینوس و پلیپ بینی، به مدد آندوسکوپ تنها قسمت هایی از بینی و سینوس که دچارمشکل شده است تحت جراحی قرار می گیرند و فقط دهانه سینوس بازتر می شود ، در نتیجه از آسیب به نسج سالم بینی که باعث اختلال در حرکت مخاط می شود، ممانعت می شود .این فرق میان این روش جراحی با روشهای دیگر جراحی های سینوس می باشد .
